Krzywa Phillipsa: związek między bezrobociem a inflacją

Początki koncepcji

Krzywa Phillipsa to koncepcja ekonomiczna, która opisuje związek między stopą bezrobocia a inflacją w gospodarce. Została po raz pierwszy przedstawiona w 1958 roku przez nowozelandzkiego ekonomistę Williama Phillipsa, który analizując dane dla Wielkiej Brytanii z okresu od 1861 do 1957 roku, zauważył odwrotną korelację między stopą bezrobocia a zmianami w wysokości płac. Początkowo krzywa Phillipsa odnosiła się do związku między bezrobociem a wzrostem płac, ale z czasem zaczęto ją interpretować szerzej, jako wykres pokazujący zależność między bezrobociem a inflacją cen.

Teoretyczne podstawy

Teoretyczne uzasadnienie krzywej Phillipsa opiera się na założeniu, że przy niskiej stopie bezrobocia pracodawcy, aby przyciągnąć lub zatrzymać pracowników, oferują wyższe płace, co przy ograniczonej podaży siły roboczej prowadzi do wzrostu kosztów produkcji. Te wyższe koszty często są przerzucane na konsumentów w formie wyższych cen, co przyczynia się do wzrostu inflacji. Odwrotnie, przy wysokiej stopie bezrobocia presja na wzrost płac jest mniejsza, co skutkuje mniejszym wzrostem kosztów i cen, a więc niższą inflacją.

Ewolucja koncepcji

W latach 70. XX wieku obserwacja gospodarek, w których jednocześnie występowała wysoka inflacja i wysokie bezrobocie, wywołała wątpliwości co do uniwersalności krzywej Phillipsa. Ekonomiści tacy jak Milton Friedman i Edmund S. Phelps zasugerowali, że zależność ta ma charakter krótkookresowy i w długim okresie każda gospodarka dąży do naturalnej stopy bezrobocia, niezależnie od poziomu inflacji. Wskazywali oni, że oczekiwania inflacyjne zarówno pracowników, jak i pracodawców odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu rzeczywistej inflacji.

Zastosowanie w polityce gospodarczej

Mimo kontrowersji, krzywa Phillipsa pozostaje ważnym narzędziem w rękach twórców polityki gospodarczej. Sugeruje ona, że istnieje krótkoterminowy kompromis między inflacją a bezrobociem, co oznacza, że decyzje dotyczące polityki pieniężnej i fiskalnej mogą wpływać na poziom obu tych zmiennych. W okresach recesji, gdy priorytetem jest zmniejszenie bezrobocia, banki centralne mogą stosować politykę łagodzenia monetarnego, obniżając stopy procentowe, aby stymulować wydatki i inwestycje. Natomiast w okresach koniunktury, gdy głównym celem jest ograniczenie inflacji, mogą one podnosić stopy procentowe, aby hamować wzrost cen.

Wyzwania i perspektywy

Współczesna gospodarka, z jej globalnymi powiązaniami, cyfrową transformacją i szybko zmieniającymi się modelami konsumpcji, stawia nowe wyzwania przed teorią krzywej Phillipsa. Znaczenie oczekiwań inflacyjnych, wpływ polityki pieniężnej na kursy walutowe, a także zjawiska takie jak stagflacja (wzrost inflacji przy stagnacji gospodarczej) wymagają ciągłego badania i ewolucji tej koncepcji. Niektórzy eksperci sugerują, że tradycyjna krzywa Phillipsa może być mniej przydatna w dzisiejszych warunkach gospodarczych i może być konieczne uwzględnienie dodatkowych czynników, takich jak globalizacja, technologiczne innowacje czy zmiany w strukturze rynku pracy.

Źródła:

1. „The Phillips Curve: A Revisionist Interpretation”, 1968, Milton Friedman
2. „Inflation and Unemployment”, 1967, Edmund S. Phelps
3. „Expectations and the Phillips Curve”, 1967, Alvin E. Roth
4. „Understanding the Modern Phillips Curve: Dispelling Myths and Revealing Truths”, 2019, Janet Yellen.